Trung Quốc dùng nguồn nước khống chế láng giềng thế nào?

Nikkei Asian Review đăng tải bình luận của Giáo sư Brahma Chellaney từ Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở New Delhi, Ấn Độ ngày 16/3 nhận định rằng, hoạt động bành trướng của Trung Quốc không chỉ trên Biển Đông gần đây mà còn tới các nước láng giềng trong khu vực bằng việc là "người điều khiển" các con sông đã từ nhiều năm nay.

Nguồn nước đang được Trung Quốc sử dụng là vũ khí chính trị kiềm tỏa, sai khiến láng giềng, đặc biệt là ở phía Bắc.

Ấn Độ đối mặt tình trạng thiếu nước ngọt trầm trọng

Quốc gia có dân số thứ 2 thế giới xếp sau Trung Quốc là Ấn Độ cũng đang phải chịu cảnh bị Trung Quốc "khóa vòi" cung cấp nước ngọt trên các dòng sông.

Đập Tạng Mộc mà Trung Quốc xây ở Tây Tạng trên con sông Brahmaputra chảy sang Ấn Độ với chi phí 1,6 tỉ USD đang chạy đua với thời gian để hoàn thành, trong khi một loạt đập bổ sung trên sông Yarlung Tsangpo cao nhất thế giới đang diễn ra.

Đập thủy điện Tạng Mộc mà Trung Quốc xây dựng ở Tây Tạng đang đe dọa an ninh nguồn nước của Ấn Độ. Ảnh: Báo giáo dục

Tình hình thiếu nước ngọt ở Ấn Độ tồi tệ hơn nhiều so với Trung Quốc, nguồn nước tái tạo nội bộ của Trung Quốc khoảng 2813 tỉ mét khối mỗi năm, nhiều gấp đôi Ấn Độ. Ngoài ra, Bắc Kinh vẫn đang tiếp tục chặn dòng, đắp đập ngăn sông.

Đập thủy điện dầy và dài như chuỗi hạt ở Đông Nam Á

Hầu hết các đập nước lớn ở châu Á là của Trung Quốc. Bắc Kinh tự hào có hơn một nửa trong số 50 ngàn con đập lớn nhất thế giới. Sự bùng nổ các đập thủy điện ở Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Ngược lại, Trung Quốc đang tập trung xây dựng các đập nước sát biên giới với các nước láng giềng.

Trên hệ thống sông Mê Kông - dòng chảy cung cấp nước ngọt huyết mạch của Đông Nam Á, Trung Quốc đã xây dựng 6 con đập và đang có kế hoạch xây thêm 14 con đập nữa.

Những gì Trung Quốc và khiêu khích các nước khác (như Lào, Campuchia) làm là đắp đập, ngăn sông, chặn dòng, khiến các dòng sông xuyên quốc gia như Mê Kông hay Salween nhìn từ bản đồ giống như một chuỗi hạt, mỗi hạt là một đập thủy điện.

Đập Cảnh Hồng chặn dòng Mê Kông

Những con đập này đang làm thay đổi rất lớn chất lượng nước và dòng chảy, làm giảm đáng kể lượng phù sa màu mỡ xuống hạ nguồn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng triệu nông dân, ngư dân sinh sống nhờ vào những dòng sông này.

Các vùng đồng bằng châu thổ ở châu Á đang bị tổn thương nặng nề bởi biến đổi khí hậu và đe dọa bởi nước biển dâng, nay càng khát cháy bởi các đập thủy điện mà Trung Quốc và một số quốc gia ở thượng nguồn, trung du các dòng sông quốc tế đang đua nhau xây dựng, theo Giáo sư Brahma Chellaney.

Mối quan tâm của các nước hạ nguồn các dòng sông quốc tế bắt nguồn từ Tây Tạng và Tân Cương về việc Bắc Kinh đang tìm cách biến nước thành vũ khí chính trị ngày càng gia tăng. Bắc Kinh không thèm đếm xỉa đến lợi ích của các quốc gia được xem là thân thiện với họ, từ Kazakhstan cho đến Thái Lan, Campuchia tới Ấn Độ, Lào và cả Việt Nam.

Kazakhstan là một cuộc chiến âm thầm

Tranh chấp nguồn nước trên các con sông và hồ với Balkhash, Kazakhstan, Trung Quốc đang trong một cuộc chiến âm thầm, không khoan nhượng mà được tờ báo điện tử Lenta.ru của Nga miêu tả là một "hồ Aral thứ 2".

Sự kiện “Hồ Aral thứ 2” là một thảm họa môi trường do con người gây ra ở hồ Aral tại khu vực Trung Á thời Liên Xô trước kia do lấy nước trồng bông đã biến một biển nội địa lớn thứ 4 thế giới thành một sa mạc.

Hồ Balkhash trong một vài thập kỷ tới sẽ lặp lại số phận của Biển Aral, sông Irtis sẽ biến thành một dãy các đầm lầy và các vũng nước đọng, cư dân các thành phố Ust- Camenogorsk, Pavlodar, Caraganda và Semei (Semipalatinsk) sẽ không còn nước uống, các núi băng trên dãy Alatai sẽ tan và làm trôi thành phố Alma- Ata. 

Đây là kịch bản phát triển sự kiện thảm họa mà các nhà sinh thái học đưa ra liên quan đến các kế hoạch của Trung Quốc phát triển khu vực lãnh thổ phía Tây Bắc của nước này- Khu tự trị  Duy Ngô Nhĩ Tân Cương.

Cả hai con sông đều bắt nguồn từ lãnh thổ Trung Quốc: sông Irtis- tại biên giới Trung Quốc với Mông Cổ, trên sườn trái của dãy núi Altay thuộc Mông Cổ, còn sông Ile- trên các núi của dãy Thiên Sơn.

Vào năm 2000, khu tự trị Duy ngô Nhĩ Tân Cương là khu vực hiếm nước nhất ở Trung Quốc nên chính quyền Trung Quốc phải tìm nguồn nước để đảm bảo cho số cư dân ngày càng tăng và các tổ hợp công nghiệp ngày càng phát triển.

Đến năm 2012, giới cầm quyền Trung Quốc đã cho triển khai xây dựng kênh đào nối sông Ile với phần phía tây của Khu bán sa mạc lòng chảo Tarim, và lấy nước của sông Irtis cung cấp cho trung tâm công nghiệp của Tân Cương-TP. Caramai.

Cũng vào thời gian này, kho chứa dầu lớn nhất trong khu vực được xây dựng và điều đó chắc chắn sẽ dẫn đến việc họ sẽ lấy thêm nước để phục vụ cho các mục đích công nghiệp.

Nắm giữ thượng nguồn, Trung Quốc đang chơi bài chính trị đầy nham hiểm

Trước đó, người Trung Quốc cũng đã xây hai con sông đào nối sông Irtis đen với thành phố Caramai và sông Irtis với thủ phủ Urumqi của Tân Cương.

Tại sông đào thứ hai đưa nước vào hồ chứa nước khu Tarim, Trung Quốc đã phát hiện được nhiều mỏ dầu và khí đốt lớn và đang tích cực triển khai khai thác. Trung Quốc dự kiến sẽ lấy từ hai con sông đào trên khoảng hơn 6 km3 (6 tỷ m3) mỗi năm.

Trên sông Ile Trung Quốc đã cho xây tới 13 hồ chứa nước và 59 trạm thủy điện. Theo tính toán của phía Kazakhstan thì hàng năm Trung Quốc lấy của sông Ile khoảng 15 km3 nước và con số trên sẽ ngày càng tăng thêm.

Các nhà thủy văn học cho rằng, chỉ cần lấy của sông Ile 10% lượng nước sẽ dứt khoát dẫn đến hậu quả là hồ Balkhash sẽ chia thành hai hồ nước nhỏ đúng như tình trạng hồ Aral trước kia, và một trong số đó sẽ hoàn toàn cạn kiệt.

Hồi 2013, các nhà môi trường học đã đề cập tới tình trạng đã có các đám mây bụi muối bốc lên từ bề mặt các hồ nhỏ đang khô cạn xung quanh hồ Balkhash và ven sông Ile.

Sự suy giảm nguồn nước sông Irtis có nguyên nhân chủ yếu là do sự phát triển mạnh mẽ khu vực Tân Cương của Trung Quốc.

Theo kế hoạch của chính quyền Trung Quốc tăng số lượng dân cư ở Tân Cương từ 20 triệu lên 100 triệu thì đến năm 2030 Trung Quốc sẽ tăng số lượng khai thác nước của con sông này lên gấp đôi. Và điều đó, dĩ nhiên sẽ dẫn đến việc hồ Zaikan sẽ biến thành đầm lầy, mực nước ngầm sẽ sụt giảm nghiêm trọng, một diện tích lớn đất canh tác trên lãnh thổ Kazakhstan sẽ biến mất.

Năm 2007 phía Kazakhstan đã đề nghị phía Trung Quốc ký một hợp đồng ưu đãi 10 năm về việc nước này cung cấp lương thực cho Trung Quốc (với giá ưu đãi) để đổi lại việc Trung Quốc cho tăng lưu lượng dòng chảy vào hồ Balkhask nhưng Bắc Kinh đã thẳng thừng bác bỏ đề nghị này.

Các cuộc tranh luận về quy chế pháp lý của các con sông biên giới đã được Trung Quốc và Kazakhstan kéo dài từ năm 1998 nhưng năm 2011, hai bên đạt được thỏa thận là sẽ phân chia xong nguồn nước của sông Ile và Irtis trước năm 2014. Song, tất cả các cuộc họp của Ủy ban song phương (Trung Quốc - Kazakhstan) đều chỉ kết thúc bằng các tuyên bố khuôn mẫu về việc “đã đạt được tiến bộ nhất định trong việc giải quyết vấn đề nước"

ĐIỀU TRỊ BỆNH CỘT SỐNG - THẦN KINH THEO PHƯƠNG PHÁP DIỆN CHẨN

                               

     DIỆN CHẨN SỐNG KHỎE       
           VĂN PHÒNG 0906143408